Το «Proving» Στην Ομοιοπαθητική
Για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που περιέγραψε τους δύο βασικούς νόμους της δράσης των φαρμάκων. Τον νόμο των Ομοίων και αυτόν των Αντιθέτων.
Μετά την κατάρρευση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η ιατρική περιήλθε σε παρακμή. Στη συνέχεια επικράτησε η ιατρική του Γαληνού, η οποία πρακτικά δεν λαμβάνει υπ’ όψιν της το νόμο των Ομοίων. Καθώς όμως προόδευε η φαρμακευτική γνώση, κάποιοι επιστήμονες συνέλαβαν ιδέες για καλύτερες μεθόδους εφαρμογής των φαρμάκων. Ένας από αυτούς, ο von Haller, Σουηδός γιατρός, πρόδρομος του Hahnemann, πειραματίστηκε για να ανακαλύψει τη φύση ορισμένων φαρμάκων. Οι προσπάθειες αυτές όμως δεν ενθουσίασαν τον ιατρικό κόσμο γιατί απλά δεν ήταν συντονισμένες, μέχρι που, από αντίδραση προς την ιατρική των αφαιμάξεων, των υποκλυσμών, καθαρτικών και εκδορίων, την οποία σατίριζε κατά κόρον Μολιέρος, ο Hahnemann, πρώτος αφού επανεξέτασε το θέμα «θεραπευτική» διαπίστωσε ότι:
1.Ορισμένες δραστικές ουσίες, όταν λαμβάνονται σε μεγάλες δόσεις προκαλούν συμβατά μετά συμπτωμάτων ορισμένης νόσου.
2.Οι ίδιες αυτές ουσίες ήταν οι καλύτερες ενδεδειγμένες και περισσότερο αποτελεσματικές στο να θεραπεύουν τη νόσο την οποία αυτές προκάλεσαν.
Πως όμως έγιναν οι διαπιστώσεις αυτές;
Μετά την ανακάλυψη του νόμου των Ομοίων η ανάγκη να γίνει γνωστή η δράση των φαρμάκων έγινε πλέον επιτακτική. Έτσι ο Hahnemann άρχισε να εργάζεται για να αποκτήσει τη γνώση αυτή.
Την εργασία αυτή ονόμασε «απόδειξη» του φαρμάκου (drug proving) και έτσι πρώτος αυτός έθεσε τα θεμέλια της πειραματικής ιατρικής, πολύ πριν τη γέννηση του Claud Bernard.
Το πρώτο «proving» έγινε από τον ίδιο με το Cortex peruvianis (φλοιός κιγχόνης). Ήταν την εποχή που είχε εγκαταλείψει την μάχιμη ιατρική, μιας και η έλλειψη θεμελιωδών αρχών, στην θεραπευτική της εποχής του, τον είχαν προβληματίσει έντονα, και οι ενδοιασμοί του πολλαπλασιάζονταν όλο και περισσότερο, όταν έβλεπε ότι δε μπορούσε ούτε και στα ίδια του τα παιδιά να είναι αποτελεσματικός. Έτσι άρχισε να επαγγέλλεται τον μεταφραστή ιατρικών βιβλίων, καθώς ήταν πολύγλωσσος, χωρίς όμως να πάψει ούτε στιγμή να αναζητά τις θεμελιώδεις εκείνες αρχές, πάνω στις οποίες θα έπρεπε να βασίζεται η θεραπευτική.
Και η ευκαιρία παρουσιάστηκε. Ήταν τότε που μετέφραζε στα γερμανικά τη φαρμακολογία του καθηγητή της ιατρικής σχολής του Εδιμβούργου Cullen. Ο Cullen είχε αφιερώσει 20 σελίδες στις ενδείξεις του Περουβιανού φλοιού και απέδιδε την επιτυχία του φαρμάκου στην ελονοσία, στο γεγονός ότι αυτό είχε πικρή γεύση. Ο Hahnemann, βαθύς γνώστης της χημείας, αποφάσισε να το δοκιμάσει στον εαυτό του, κάτι εντελώς πρωτότυπο για την εποχή του.
Λέει «Έλαβα για πείραμα, δυο φορές ημερησίως, τέσσερα δράμια καλής Κίνας. Τα πόδια μου, τα ακροδάχτυλά μου στην αρχή πάγωσαν. Έγινα νωθρός και νυσταλέος. Στη συνέχεια είχα ταχυπαλμίες και ο σφυγμός μου έγινε σκληρός και μικρός, είχα αφόρητο άγχος, τρεμούλα, εξάντληση. Μετά παρουσίασα παλμούς στο κεφάλι, ερυθρότητα στα μάγουλα, δίψα, δηλαδή όλα τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν το διαλείποντα πυρετό, χωρίς όμως έντονο ρίγος. Ακόμα και εκείνα τα συμπτώματα όπως η αποβλάκωση του μυαλού, η ακαμψία των άκρων, το μούδιασμα, έκαναν την εμφάνισή τους. Αυτός ο παροξυσμός διαρκούσε 2-3 ώρες κάθε φορά και επανήρχετο όταν επαναλάμβανα τη δόση. Ποτέ άλλοτε. Διέκοψα το πείραμα και η υγεία μου είναι καλή».
Έτσι δημιουργήθηκε η ιδέα ότι: ΜΙΑ ΟΥΣΙΑ ΠΟΥ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΕ ΕΝΑ ΥΓΙΕΣ ΑΤΟΜΟ, ΜΠΟΡΕΙ ΤΑ ΙΔΙΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΝΑ ΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΣΕΙ. Ακόμα πιο σημαντικό ήταν, ότι αναγνώρισε την ανάγκη του πειραματισμού πάνω στον άνθρωπο με σκοπό τη συλλογή θεραπευτικών αποδείξεων των διαφόρων ουσιών – φαρμάκων.
Έτσι άρχισε με άλλους συναδέλφους του γιατρούς να δοκιμάζουν συστηματικά ουσίες πάνω στον εαυτό τους, να καταγράφουν τις παρατηρήσεις τους με κάθε λεπτομέρεια και μετά από έξι χρόνια συστηματικής προσπάθειας, αφού συγκέντρωσαν παράλληλα και πάρα πολλές πληροφορίες από δηλητηριάσεις που είχαν αναφερθεί από γιατρούς διαφόρων χωρών, άρχισαν να δοκιμάζουν το νόμο των Ομοίων σε κλινικές περιπτώσεις και έκπληκτοι είδαν σημαντικά καλύτερα αποτελέσματα απ’ αυτά της τότε καθιερωμένης ιατρικής.
Τα «proving» σαν πειράματα είναι σαφώς πιο ολοκληρωμένα, πιο επιστημονικά και θα έλεγα και πολύ πιο προωθημένα από τα αντίστοιχα πειράματα για φάρμακα της καθιερωμένης ιατρικής, μιας και καταγράφουν τη δράση της ουσίας και στα τρία επίπεδα του ανθρώπινου όντος, το σωματικό, το ψυχικό και το νοητικό, πράγμα αδύνατον για τη συνήθη μεθοδολογία της ισχύουσας θεραπευτικής.
Στο «proving» εισάγουμε στον οργανισμό μια ουσία σε ικανή πυκνότητα ώστε να ενοχλήσει και να κινητοποιήσει τον οργανισμό, ο οποίος δημιουργεί ένα φάσμα συμπτωμάτων και στα τρία επίπεδα (σωματικό, ψυχικό, νοητικό).
Αυτό το φάσμα συμπτωμάτων χαρακτηρίζει την ιδιόμορφη φύση της ουσίας που μελετάται. Κατά παρόμοιο τρόπο, όταν εξετάζουμε έναν ασθενή, καταγράφοντας τα συμπτώματά του, εντοπίζουμε τον ιδιαίτερο (ιδιόμορφο) τρόπο με τον οποίο ο οργανισμός του αντέδρασε στο νοσογόνο παράγοντα.
Για να διεγερθεί ο αμυντικός μηχανισμός και να δημιουργηθούν συμπτώματα πρέπει ο παράγοντας (στο πείραμα η ουσία, στον άρρωστο το νοσογόνο αίτιο, όποιο και να είναι αυτό, μικροοργανισμός, τραυματισμός, επίδραση από το περιβάλλον, κλπ.) να είναι αρκετά ισχυρός ή το άτομο να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στην ουσία.
Ευτυχώς για την ανθρωπότητα οι εικόνες συμπτωμάτων των φαρμάκων (ομοιοπαθητικών) ταιριάζουν με αρκετή ακρίβεια στις εικόνες συμπτωμάτων, πρακτικά ΟΛΩΝ των ασθενειών που υπάρχουν και στις ποικιλίες τους. Σήμερα υπάρχουν εκατοντάδες αποδεδειγμένες με αυτόν τον τρόπο ουσίες – φάρμακα, που καλύπτουν τις περισσότερες πιθανές διαταραχές της υγείας του ανθρώπου.
Για να είναι πλήρες ένα «proving» πρέπει να δοκιμασθεί ένα ευρύ φάσμα δόσεων (δυναμοποιήσεων), τα συμπτώματα που καταγράφονται πρέπει να προέρχονται και από τα τρία επίπεδα του οργανισμού, καθώς επίσης να περιλαμβάνονται και συμπτώματα που θεραπεύθηκαν σε ασθενείς μετά την χορήγηση της ουσίας.
Όλα αυτά τα στοιχεία στη συνέχεια καταγράφονται σαν μεταβολές κατάστασης υγείας, που επέρχονται από τη χρήση φαρμακευτικών παραγόντων στον υγιή, σύμφωνα με ένα σαφώς καθορισμένο πρωτόκολλο και αποτελούν την Κλασσική Ομοιοπαθητική Φαρμακολογία (Materia Medica).
Βιβλιογραφία
1.Bradford T. ,Life And Letters Of Dr. S. Hahnemann, Boeriche and Tafel ,Phil. 1985
2.Βυθούλκας Γ. Η Επιστήμη της Ομοιοπαθητικής, εκδόσεις Κ.Ο.Ι Αθήνα 1990.
3.Lamasson F. Pr. Ομοιοπαθητική. Η Ιατρική της Ατομικής Εποχής. Διάλεξη δοθείσα στην αίθουσα της Αρχαιολογικής Εταιρείας στις 4 Ιουνίου 1969.
4.Roberts H. A. Αρχές Ομοιοπαθητικής και τέχνη Ομοιοπαθητικής, Απόδοση - Επιμέλεια Α. Τσαμασλιδη, Βέροια 1991.
5.Χαρβάλα Α. Ομοιοπαθητική ,Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Σχολή Επιστημών Υγείας, Φαρμακευτικό Τμήμα, Τομέας Φαρμακογνωσίας, Αθήνα 1992.
