Εστίν Ιητρός Φιλόσοφος;
Στο χρυσό αιώνα του Περικλή, άκμασε ο πατέρας της Ιατρικής ο Ιπποκράτης που ξεκαθάρισε την επιστήμη από τις θρησκοληψίες και έθεσε τις ρίζες της επιστημονικής Ιατρικής. Ήταν και αυτός ένας Ασκληπιάδης. Έτσι ονομαζόταν ο Έλληνας γιατρός που εφάρμοσε και δίδαξε την Ιατρική στην Κω. Το τεράστιο όμως συγγραφικό του έργο, περισσότερα από 70 συγγράμματα, που του αποδίδεται δεν είναι όλο δικό του. Πολλοί οι συγγραφείς, αλλά αντιπροσωπεύει το συνάθροισμα της ιατρικής γνώσης όπως αυτή εφαρμοζόταν την εποχή εκείνη και περιγράφει τις κρίσεις, τα οιδήματα, τις συνταγές, την πρόγνωση των παθήσεων και προ πάντων την Ιατρική ηθική.
Πυρήνας της Ιατρικής αυτής ήταν η πεποίθηση πως την ασθένεια δεν την προκαλούν υπερφυσικές δυνάμεις, αλλά φυσικά φαινόμενα που μπορούν να επηρεάσουν την εναρμόνιση της ζωής του ασθενούς. Στο «Περί Αέρων, Υδάτων και Τόπων», που σήμερα θα πούμε ότι είναι ένα έργο βασισμένο στην ανθρώπινη οικολογία περιγράφεται με κάθε λεπτομέρεια, πως η υγεία επηρεάζεται από περιβαλλοντολογικούς παράγοντες.
Όμως αυτή η θέση παραγνωρίστηκε εντελώς μετά την εμφάνιση της Καρτεσιανής Σκέψης και μόνο πολύ αργότερα ξαναήρθε στην επιφάνεια.
Σύμφωνα με τα Ιπποκρατικά κείμενα για να διατηρηθεί η υγεία απαιτείται μια κατάσταση ισορροπίας ανάμεσα στις περιβαλλοντολογικές επιδράσεις, στον τρόπο ζωής και στα διάφορα συστατικά της ανθρώπινης φύσης. Τα συστατικά αυτά οι «χυμοί» και τα «πάθη» θα πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία. Σε ότι αφορά δε τη θεραπεία αναγνωρίζεται η αυτοθεραπευτική δύναμη των ζώντων οργανισμών και ονομάζεται «φύση» ή «φυσική θεραπευτική δύναμη». Κατά την άποψη του Ιπποκρατικού συγγραφέα ο ρόλος του γιατρού είναι να βοηθήσει τη φυσική θεραπευτική δύναμη εξασφαλίζοντας έτσι τις ιδανικότερες προϋποθέσεις για την αυτοθεραπευτική διεργασία. Εδώ βασίζεται και η ετυμολογία της λέξης «θεραπεύω» που θα πει «βοηθώ», «υπηρετώ».
Κεντρική θέση στην Ιπποκρατική Ιατρική κατέχει η πρόγνωση. Μια από τις βασικότερες αρχές της ήταν η σύγκριση του ασθενούς με τους υγιείς ή πολύ καλύτερα με τον ίδιο του τον εαυτό σε κατάσταση υγείας. Στο «κατ’ Ιατρείου» (όμοια ή ανόμοια εξ αρχής…) να εξετάζεις τον ασθενή αμέσως για να δεις σε τι μοιάζει και σε τι διαφέρει από το κανονικό, αυτό διατυπώνεται επιγραμματικά όσο πουθενά αλλού.
Εδώ θα πρέπει να αναφερθούμε και στο Organon του Hahnemann που στην 6η παράγραφό του λέει: «Ο απροκατάληπτος και οξυδερκής παρατηρητής δεν παρατηρεί τίποτε άλλο σε κάθε ξεχωριστή ασθένεια ΕΚΤΟΣ από αποκλίσεις από την προηγούμενη κατάσταση υγείας του ασθενή, όπως την αισθάνεται ο ίδιος, τις αντιλαμβάνονται σ’ αυτόν οι δικοί του και τις παρατηρεί ο γιατρός». Τον παράγοντα εξατομίκευση, ιδιοσυγκρασία, αλλά και τις έννοιες των λεπτών και ιδιαζόντων χαρακτήρων των συμπτωμάτων στον άνθρωπο, της επιδείνωσης, βελτίωσης κλπ. ,έννοιες δηλαδή που αποτελούν τη σπονδυλική στήλη της κλασσικής Ομοιοπαθητικής Σκέψης αναπτύσσει ωραιότατα και ο Ιπποκρατικός συγγραφέας στο «Περί Αρχαίας Ιατρικής».
«… Τούτο πράγματι επάναγκες νομίζω δια πάντα ιατρόν, την σαφή και τέλεια γνώσιν της ανθρώπινης φύσεως, την σπουδήν αυτής. Εάν πρόκειται μελλοντικώς να υποδεικνύει τι πρέπει να γίνει προς νοσηλείαν, να εκμανθάνει τι είναι ο άνθρωπος και ποίας σχέσεις έχει προς τα σιτία, τα στερεά, τα υγρά και τον εν γένει τρόπο ζωής και ποίαν επίδρασιν ασκεί εν έκαστον εφ’ ενός εκάστου ανθρώπου…».
Από εδώ ίσως να επηρεάσθηκε και ο Πλάτωνας όταν υποστήριζε ότι σωστή θεραπευτική αγωγή είναι εκείνη που επιδιώκει την ίαση ολόκληρου του σώματος.
Επίσης η σημασία της ολότητας των συμπτωμάτων τονίζεται και στο «Προγνωστικό». Ο γιατρός που θέλει να προβλέπει σωστά ποιοι ασθενείς θα γίνουν καλά και ποιοι όχι, πρέπει να είναι σε θέση να εξετάζει και να μελετά με προσοχή όλα τα συμπτώματα και να τα αποτιμά, σταθμίζοντας ύστερα από σύγκριση του ενός με το άλλο τη σημασία τους.
Η βασική Αρχή της κλασσικής Ομοιοπαθητικής, ότι η θεραπεία συντελείται σε απόλυτο συντονισμό με τον Αμυντικό Μηχανισμό, όταν αυτός εκφράζεται κάθε φορά με σημεία και συμπτώματα αναφέρεται και στις «Παραγγελίες». Εκεί για να εξουδετερώσει τα αποτελέσματα ενός νοσογόνου παράγοντα ο γιατρός, πρέπει να δυναμώνει και όχι να καταπιέζει τον Αμυντικό Μηχανισμό.
Στο έργο «Περί τόπων των κατ’ ανθρώπου» λέει πλέον τα κλασσικά εκείνα λόγια «Δια τα όμοια νόσους γίγνεται και δια τα όμοια προσφερόμενα εκ νοσευόντων υγιαίνονται» Έτσι γεννιέται η ιδέα που πάνω σ’ αυτήν θεμελιώθηκε ο πρώτος νόμος της κλασσικής Ομοιοπαθητικής θεραπευτικής, ο νόμος των ομοίων. Αλλά και ο νόμος των εναντίων για τον αρχαίο γιατρό είναι ένα αυτονόητο νοητικό σχήμα και μάλιστα κυκλικά αιτιολογικό.
Στο «Προγνωστικό» εκτίθεται κατ’ εξοχήν συστηματικά η πρόγνωση. Ο σημερινός γιατρός εξετάζει τον ασθενή με στόχο τη διάγνωση. Για να την επιτύχει του αρκούν κάποια χαρακτηριστικά συμπτώματα. Ψάχνει να βρει, αδρά θα λέγαμε, τις ανατομικές εκείνες μεταβολές από τις οποίες προήλθαν τα συμπτώματα αυτά. Την πορεία της ασθένειας ο σημερινός γιατρός την παρακολουθεί από την πορεία των ανατομικών μεταβολών όπως και από την πορεία των βιοχημικών αλλαγών. Η πρόγνωση της πορείας του ασθενούς δεν είναι ο βασικός του σκοπός.
Αντίθετα ο Ιπποκρατικός γιατρός σαν στόχο έχει την πρόγνωση. Χρειαζόταν γι’ αυτό όλα τα συμπτώματα κάτι που σήμερα απαντάται μόνο στην κλασσική Ομοιοπαθητική μεθοδολογία.
Στους “Αφορισμούς» επίσης ο Ιπποκρατικός συγγραφέας δίνει άφθονα παραδείγματα για την κατεύθυνση των συμπτωμάτων όπως:
1…εις όσους ευρισκομένους εν εμπύρετω νοσήματι εμφανισθεί ρινορραγία ή διάρροια, τούτο υποδηλοί το πέρας της νόσου.
2…εκ των έξω ορμώμενον ερυσίπελας εάν τραπεί προς τα έσω δεν είναι καλόν, εκ των έσω προς τα έξω είναι αγαθόν.
3…εις τον πάσχοντα εκ στηθάγχης, εάν παρουσιασθεί οίδημα και ερύθημα επί του στήθους είναι αγαθόν διότι σημαίνει ότι το νόσημα τρέπει προς τα έξω.
4…εις πάσχοντα εκ μανίας, εάν εμφανισθούν κιρσοί ή αιμορροΐδες, τούτο δηλοί ίασιν της μανίας…κλπ.
Για να αναφερθεί κάποιος διεξοδικότερα στο Ιπποκρατικό έργο πρέπει να έχει απεριόριστο χώρο και χρόνο. Ο Hahnemann γιατρός όντας ο ίδιος, μελέτησε τους Ιπποκρατικούς συγγραφείς και εμπνεύστηκε απ’ αυτούς. Η ιδέα δεν ήταν καινούργια.
Στον Ιπποκρατικό γιατρό η φιλοσοφία και η ιατρική ήταν έννοιες, βαθειά εδραιωμένες μέσα του. Στο «Περί ευσχημοσύνης», αρχές που χαρακτηρίζουν τον φιλόσοφο πρέπει να χαρακτηρίζουν και τον γιατρό όπως η αφιλοχρηματία, η αιδώ, η ερυθρίαση, η μετριοφροσύνη, η γνώση, η κρίση, η ηρεμία, το κύρος της γνώμης, η επίσταση των εποφελών και απαραιτήτων για τη ζωή, η έλλειψη δεισιδαιμονίας, η θεία υπεροχή… Η ανάγκη για πνευματική τελείωση του γιατρού ήταν επιτακτική.
Ιητρός Γαρ Φιλόσοφος και μ’ αυτό συνόψιζαν όλα αυτά.
Σήμερα όμως αυτό ισχύει;
Βιβλιογραφία
1.Βαρθολομαίος Α., Ομοιοπαθητική Σκέψη στον Ιπποκράτη, Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Ομοιοπαθητικής Ιατρικής, Αθήναι 1989.
2.Πουρναρόπουλος Γ. Κ., Ιπποκράτους Άπαντα, Πάπυρος, Αθήναι 1975.
3.Ζερβάνος Κ., Ιπποκρατική Ομοιοπαθητική, Ομοιοπαθητική Ιατρική τεύχος 7.
4.Hahnemann S. ,Όργανον της θεραπευτικής Τέχνης, Πύρινος Κόσμος, Αθήναι 1989.
5.Χοανγκ Τι ,Νεϊ Κινγκ Σο Ουέν, Καστανιώτης, Αθήναι 1983.
